Al eerder berichtte NRK Verpakkingen over de beschuldigingen van ‘greenwashing’ die de Europese Consumentenorganisatie (BEUC) uitte aan het adres van producenten van plastic waterflessen. De BEUC stelt dat claims als ‘100% recyclable’ en/of ‘made of 100% recycled plastic’ misleidend en in strijd met de Europese Richtlijn zijn inzake oneerlijke handelspraktijken (2005/29/EC).

De flessenproducenten waren zeker niet de enigen die op deze manier in de publiciteit kwamen. In oktober 2023 floot de Reclame Code Commissie (RCC) Shell voor de derde keer terug omdat het bedrijf de consument zouden misleiden met reclames over CO₂-gecompenseerd gas. Nog dichter aan de activiteiten van de kunststof verpakkingsindustrie raakt een recente uitspraak van de RCC. Een aantal Amsterdamse studenten diende een klacht in tegen Colgate Palmolive. Volgens de RCC toonden de studenten aan dat de claims ‘100% recyclebaar’ en ‘fles en dop recyclebaar’ misleidend zijn. In Nederland is het de eerste zaak die met succes aantoont dat claims over de recyclebaarheid van plastic misleidend zijn. Colgate Palmolive is tegen de uitspraak in hoger beroep gegaan. Het is nog even afwachten hoe dit afloopt.

Green Claims Directive
Als je voor de aardigheid in het uitsprakenregister van de RCC de zoekterm ‘duurzaamheid’ intypt, dan levert dat vandaag de dag 142 hits op. Terwijl er dus al druk geprocedeerd wordt over duurzaamheidsclaims, werkt de Europese Commissie ook verder aan de zogenaamde Green Claims Directive. Op Europees niveau moet dat de regels voor het gebruik van milieuclaims verder harmoniseren. Bedrijven die een ‘groene claim’ willen hanteren voor hun producten of diensten, moeten volgens de voorgestelde regeling minimumnormen respecteren voor de onderbouwing en communicatie van deze claims. Het voorstel is zowel van toepassing op expliciete milieuclaims van handelaren over producten als op handelaren in handelspraktijken tussen bedrijven en consumenten.

Doel van de minimumnormen
De aanstaande Green Claims Directive heeft verschillende doelen:

• Het niveau van milieubescherming verhogen en bijdragen aan het versnellen van de groene transitie naar een circulaire, schone en klimaatneutrale economie in de EU
• Consumenten en bedrijven beschermen tegen greenwashing. Dat wil zeggen dat bedrijven zich groener voordoen dan ze zijn;
• Consumenten in staat stellen bij te dragen aan het versnellen van de groene transitie door ervoor te zorgen dat ze weloverwogen aankoopbeslissingen kunnen nemen op basis van geloofwaardige milieuclaims en -labels;
• Het verbeteren van de rechtszekerheid met betrekking tot milieuclaims en het gelijke speelveld op de interne markt;
• Het vergroten van  het concurrentievermogen van marktdeelnemers die zich inspannen om de ecologische duurzaamheid van hun producten en activiteiten te verhogen.

Nederlandse regels
Op Europees niveau wordt nog druk gediscussieerd over de uiteindelijke tekst van de Green Claim Directive. In Nederland zijn echter al geruime regels van toepassing waarin veel aspecten van de Green Claims Directive terugkomen. Die regels zijn bijvoorbeeld terug te vinden in de Wet Oneerlijke Handelspraktijken, in de Code voor Duurzaamheidsreclame van de Stichting Reclame Code  en in de Leidraad met betrekking tot duurzaamheidsclaims van de ACM.

Milieuclaims en ethische claims
Voor de RCC vallen zowel milieuclaims als ethische claims onder duurzaamheidsclaims. Daarbij hanteert de RCC de volgende definities. Een milieuclaim is een claim die suggereert of op een andere manier de indruk wekt dat een product of activiteit een positieve, minder of geen invloed heeft op het milieu. Dat kan zowel gaan om het milieu in het algemeen als om bepaalde milieuaspecten, zoals lucht, water, bodem, ecosystemen, biodiversiteit of het klimaat. Een ethische claim is een claim die de indruk wekt dat de productie of de activiteit van een bedrijf heeft plaatsgevonden volgens bepaalde ethische standaarden, bijvoorbeeld ten aanzien van algemene arbeidsomstandigheden, dierenwelzijn of maatschappelijk verantwoord ondernemen.

Helpende leidraad ACM
De Autoriteit Consument & Markt (ACM) hanteert soortgelijke definities van dergelijke claims. Het is voor bedrijven vaak lastig om te bepalen of een bepaalde bewering wel of niet binnen de regels past. Daarom geeft de ACM in haar Leidraad Duurzaamheidsclaims een aantal vuistregels met een uitgebreide toelichting die bedrijven moet helpen om de juiste duurzaamheidsclaims te formuleren:

1. Gebruik juiste, duidelijke, specifieke en volledige duurzaamheidsclaims;
2. Onderbouw deze duurzaamheidsclaims met feiten en houd ze actueel;
3. Maak eerlijke vergelijkingen met andere producten of concurrenten;
4. Beschrijf toekomstige duurzaamheidsambities concreet en meetbaar;
5. Zorg dat visuele claims en keurmerken behulpzaam zijn voor consumenten en niet verwarrend.

Voor bedrijven die het kader van hun bedrijfsvoering uitingen willen doen over het groene karakter van de producten die ze op de markt brengen, is het goed om deze Leidraad er op na te slaan.

Nuttige Factsheets Milieuclaims van KIDV
In 2023 kwam het Kennisinstituut Duurzame Verpakken (KIDV) met een update van het Factsheet Milieuclaims, speciaal voor verpakkingen. Ook dit is een buitengewoon nuttig document. Het schetst niet alleen het wettelijk kader, maar maakt ook aan de hand van praktijkvoorbeelden duidelijk hoe bedrijven bepaalde beweringen, zoals bijvoorbeeld ‘recyclebaar’ of ‘100 % duurzaam’, moeten onderbouwen om niet het risico te lopen een claim aan hun broek te krijgen.

Better safe than sorry
Wilt u als bedrijf een groene bewering doen over het kunststofproduct dat u op de markt brengt? Wees u dan bewust van bestaande wet- en regelgeving en bespreek dit zo nodig ook met uw klant. Wat NRK Verpakkingen betreft geldt nog steeds ‘better safe than sorry’, zeker als het om duurzaamheid gaat.